Ba aciɛ̈k de cil ku pïïr de mɛnhdu detic
Na yeku jam në cil de meth (emotional development), ke wɔ ye jam në dït de mïïth agokɛ̈
- pïïrden nyic ku yekɛ̈ detic
- ya kuën ku bik pïïr de kɔckɔk ya kuenic
- të yen kek röth luɔi thïn ya nyic
- dhölden yekek kɛŋ luɔi thïn ya cɔkpiny
- piɔnkäi ya luɔi kɔckɔk, ku yekɛ
- ceŋ piɛth yekɛ̈ yïɛk nhial kenë mɛthken, bɛɛiken and kɔckɔk.
Ne thaa ee dhïïthë keek, ke mïïth aye dac cil ku yekɛ̈ tëye gupken röth luɔi thïn guɔ nyuɔth në dhɔ̈
l wääc, agut ci të lëu bik kek rëër thïn kenë ka juïc ye kek yöök. Ba rɔt dɔk (ba të ye guɔpdu rɔt luɔi thïn lëu në muk)
Bë meth ajuɛr lëu ben pïïrden tɔ̈ ke yen nyiɛi muk ka bë waar eya biän töŋ de kë ril në cilden ku yenëke ya meidït de adiɛr tënɔŋ kɔcken në muŋdenic.
Mïïth ace pïïrden ye gɔl në bik kɛŋ̈ ya nyiɛi loi ka bë muk apiɛth. Aye kɛŋ̈ ke dac tiam kuka ce röth ye lëu në döm. Mïïthic piɛcke dhïïth ku rïnykor aye köör në kony de kɔcken.
Mïïth kor aye piɔ̈̈ në kɛmken kenë kayekɛ̈ th dac riäk nëkë yen naŋ kamdït tɔ kek kɔɔr bik ke loi ku jɔl ya ka lëukɛ̈ kek ëë luɔi. Yekënë ee tɔŋdït cak.
Tɔ̈ de guɔ̈̈̈ de guɔp nyiɛi mac, keka ye p ku të yen rɔt luɔi thïn aye kek duɔr mat. Nakënë tɔmeth yöök ciman nadɛ̈ keci niööp. Ne dhukde, ke mïïth aye lui ëëke cë beer tak nëkë lëu bë ya awääc.
Ne thaa gɔl kek thukul, ke ka të ye guupken röth luɔithïn ku kɔckɔ̈k acï nyic. Ke kek aye piath bik të yeguupken röth luɔi thïn ya mat kenë tɛŋ̈den ku yekɛ̈ lëu bik kë ci rɔt loi juir në wël. Neya, keka yekɛ̈ lëu bik piath kuyekɛ̈ lëu bik pïïrden ku tëyekek kɛŋ̈ luɔithïn ya waar. Nyïny de mïïth në wɛ̈̈̈̈ɛr de rɔtic ku lööm ceŋ de nyiɛi luɔi de röth ee ya biändɛ yen kek ka ye röth wuɔc gam, ku yekɛ̈ŋɔ̈̈ ke kɔɔr nyaai ku yekɛ̈th de cukɛ röth dɔm.
Kaar/ruäi athiekic në tɛŋ̈de mïïthic ku të yekek kɛŋ̈ luɔi thïn
Cil de mïïth nyïthic ku guɔp yic aye cïïtke ceŋ yen tɔ̈ keek ɣoc ku ye cil de mïïth në kamden kenë kɔcken yic. Të ye kɔcke mïïth kɛŋ luɔi thïn anɔŋ tedït ye lööm në dhöl lëu benë mïïth cilthïn në nyithde yic.
Mïïth aye piɔ̈i në muŋ de röth në daiden në teye raan de panden rɔt luɔi thïn ku të yen pïïrde muɔkthïn. Kɔcke mïïth aye cindït loi në muŋ de mïïthic bik keek ya cɔ̈kpiny në lëu bik ke röth ya muɔk thïn në thaa de kë ci rɔt wuɔc.
Miith aye köör në kony ku kɛ̈̈̈ röth ya muk apiɛth në de ke loi ka awääc.
ɛr agokɛKuɔnyë cilde mɛnhdu në të ye yuɔp de rɔt luɔi thin Ye them bë piny ya lɔdiu baai kuye naŋ ceŋ piɛth, lɔyɛŋ kukë ye thɔŋ̈. Yekë ci rɔt loi tënɔŋ menhdu gam ku ye nyuɔth. Ye kuën në akökööl wenë mïïthku ku jam we keek në ka juïc ci röth loi në bukic ku teye kɔc röth luɔi thïn. Bä jam we mïïth neka ye guupken ke loi cït man de ɣök ee mïïth kuɔny bik tëye guupken röth luɔi thïn detic apiɛth. Ye mɛnhdu kony bë ye guɔpde rɔt luɔi cit man de toŋë ya tääu në wëlic - “ye ciɛ̈t ke yïn cë piɔ̈ u riäk në ye mɛn”. Ye mïïth kuɔny bik jam në pïïr ye keek cɔk miit piɔ̈̈th, pol, gɔth ka bë diɛr? Ye mïïth leec nëkë kën kek yin dhal ku yekɛ̈ rëër ëëduk. Ye mïïth kony bik tɛŋ de guɔp ya tekic kënë të yenë kɛŋ̈ luɔi thïn- “Aa nyiɛc ke yïn ci ɣök kuka ci PIƐTH ba raan yuup”.
Ye mïïth kony bik nyic ke nɔŋ kam wääc tɔ̈̈ nëtë ye guɔpken röth luɔithïn ku jɔl ya kɔckɔk -“Aa nyiɛi ke yïn ci piɔu dak nëye mane ku yekënë alëu bë nyankui cɔk ɣök”.